HISTORIA MUZEUM MIEJSKIEGO W BIERUNIU
Muzeum Miejskie w Bieruniu (w organizacji) zrodziło się z potrzeby zachowania i pielęgnowania lokalnej historii oraz tradycji kulturowej. O potrzebie powstania w Bieruniu muzeum, które gromadziłoby, przechowywało i udostępniało zabytki kultury, dokumenty, fotografie mówiące o dziejach i kulturze Bierunia, pasjonaci tutejszych dziejów mówili od wielu lat. Liczne ślady, które świadczą o tym, jak powstawało ponad 600-letnie miasto i jak się kształtowało nadal pozostawały bowiem niedostępne dla szerszej publiczności.
W 2018 roku władze Miasta Bierunia: Burmistrz Krystian Grzesica oraz Przewodniczący Rady Miejskiej Marcin Nyga podjęli działania prowadzące do utworzenia instytucji, której celem ma być ochrona
i upowszechnianie dziedzictwa kultury materialnej i niematerialnej w szczególności miasta Bierunia oraz powiatu bieruńsko-lędzińskiego jako części historycznej ziemi pszczyńskiej i Śląska z zakresu historii, etnografii i sztuki. Założono, że Muzeum będzie zbierać zabytki i dokumenty ilustrujące dzieje lokalne. Instytucja ta, wedle założeń, ma być istotnym elementem wpływającym na wizerunek miasta oraz narzędziem integracji i budowania wspólnej tożsamości lokalnej mieszkańców.
Proces organizowania placówki muzealnej w Bieruniu rozpoczął się na początku roku 2018. Wówczas rozpoczęto prace nad stworzeniem statutu Muzeum. Na sesji Rady Miejskiej w Bieruniu z dnia 23 marca 2018 r. radni podjęli uchwałę w sprawie przyjęcia projektu statutu Muzeum Miejskiego w Bieruniu (w organizacji) w celu uzgodnienia z Ministrem Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Decyzja o pozytywnym uzgodnieniu dokumentu dotarła do Muzeum 30 maja 2018 r. Instytucja kultury Gminy Bieruń o nazwie Muzeum Miejskie w Bieruniu (w organizacji) została powołana, wraz z nadaniem jej statutu, uchwałą podjętą przez Radę Miejską w Bieruniu w dniu 30 sierpnia 2018 r. Pod koniec tego samego roku Muzeum zostało wpisane do wykazu muzeów, prowadzonego przez MKiDN.
DZIAŁALNOŚĆ MUZEUM MIEJSKIEGO W BIERUNIU
Od momentu powstania działalność Muzeum w pierwszej kolejności skupiła się na rozpoczęciu budowy kolekcji muzealnej. Przyjmowane eksponaty trafiają do czterech zbiorów: historycznego, etnograficznego, fotograficznego i sztuki. Ponadto Muzeum przystąpiło do przygotowania pierwszej wystawy pt. Mieszkańcy Bierunia na początku XX w. w fotografii ks. Mateusza Bieloka. Jej otwarcie nastąpiło 18 sierpnia 2019 roku. Wernisaż, jak i pozostałe wydarzenia towarzyszące wystawie, cieszyły się ogromnym zainteresowaniem mieszkańców Bierunia.
Aktualna działalność Muzeum skupia się na powiększaniu kolekcji instytucji oraz przybliżaniu dziedzictwa historycznego i kulturowego Bierunia poprzez wydawnictwa, wystawy, artykuły oraz szeroko zakrojoną działalność edukacyjną (m.in. spacery historyczne i fotograficzne, pokazy zdjęć, realizacja filmów w cyklu „Zwiedzamy Bieruń”).
Swoimi działaniami Muzeum obejmuje w szczególności:
- historię tworzenia się miasta Bierunia,
- historię poszczególnych dzielnic: Bierunia Starego, Ścierni, Jajost, Bierunia Nowego, Zabrzega, Czarnuchowic, Bijasowic, Kopani,
- dzieje rodzin tutejszych i przybyłych z innych regionów Polski,
- historię zakładów usługowych, rzemieślniczych oraz wytwórni działających na terenie Bierunia i jego okolic,
- twórczość artystów związanych z Bieruniem i powiatem bieruńsko-lędzińskim,
- Wisłę jako wodną granicę i drogę transportową,
- dziedzictwo kulturowe pogranicza śląsko-młaopolskiego oraz ziemi pszczyńskiej.
BIERUŃ
Bieruń jest miastem z bogatą historią. W źródłach historycznych po raz pierwszy wzmiankowany był w 1376 roku. W połowie XVI wieku miasto otrzymało przywileje targowe, co wpłynęło na jego rozkwit gospodarczy. Również w XVI wieku, dzięki doskonale rozwiniętej gospodarce rybnej, powstał tutaj Wielki Staw Bieruński. W okresie swej świetności miał 625 hektarów powierzchni i był wówczas największym tego rodzaju akwenem na Górnym Śląsku.
Do dzisiaj na terenie miasta można podziwiać między innymi: datowany na późne średniowiecze kopiec, będący pozostałością gródka stożkowatego/rezydencji rycerskiej typu motte, rynek z zachowanym średniowiecznym układem urbanistycznym, groblę usypaną w latach 1530-1540 (zabytek inżynierii wodnej), drewniane Sanktuarium św. Walentego (XVI/XVII w.) czy powstały w XIX w. cmentarz żydowski.
W 1824 r. W Bieruniu powstała pierwsza na Górnym Śląsku bita szosa międzypaństwowej prowadząca z Wrocławia do ówczesnej granicy nad Wisłą, do Oświęcimia
i do Krakowa. Przy niej w 1830 r. wybudowano królewsko-pruski Główny Urząd Celny. W 1859 r. W Bieruniu Nowym uruchomiono linię kolejową do Mysłowic.
W 1863 r. ruszyło połączenie kolejowe pomiędzy pruskim Nowym Bieruniem a galicyjskim Oświęcimiem. Przystanek pełnił rolę stacji granicznej pomiędzy Prusami
a Austrią.
Na historię i tożsamość Bierunia składają się również między innymi: powstanie Kopalni Węgla Kamiennego „Piast” i związany z nią trwający dwa tygodnie podziemny strajk po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 roku (najdłuższy tego typu protest w historii powojennego górnictwa) czy powódź, która miała miejsce w 2010 roku, w wyniku której mieszkańcy miasta bardzo ucierpieli.
Dokumentacja tych i wielu innych wydarzeń wpisuje się w program merytoryczny tworzącej się placówki.
Rada Muzeum Miejskiego w Bieruniu (w organizacji)
Skład Rady Muzeum Miejskiego w Bieruniu (w organizacji)
- Maciej Kluss – Przewodniczący Rady
- dr Maria Lipok-Bierwiaczonek –Zastępca Przewodniczącego Rady
- dr Lucjan Buchalik
- Krystian Grzesica
- Alojzy Lysko
- Marcin Nyga
- Prof. Grzegorz Odoj
