Obraz przedstawia utopca (postać znaną ze śląskiego folkloru), mieszkającego przy Kopcu w Bieruniu.
Utoplec ubrany jest na czerwono: w spodnie, płaszcz z połami i czapkę. Prawą nogę zakończoną ma kopytem, lewa obleczona jest w czarny but z cholewami. Skórę ma zieloną, włosy pod czapką rozpuszczone; palce rąk z błonami między palcami, jak u żaby; z oczu rozchodzą się białe promienie. W ustach trzyma długą zapaloną fajkę, a w prawej kieszeni płaszcza kryje butelkę z trunkiem. Utoplec stoi w kałuży.
Za utopcem, w tle po prawej stronie, bieruński Kopiec z kapliczką św. Nepomucena na szczycie. Wzniesienie to pozostałość po gródku stożkowatym, datowanym na XIII-XV wiek.
W górnym prawym rogu półksiężyc o rysach ludzkiej twarzy (oko, nos, usta). Niebo niebieskie, na nim gwiazdy. W prawym dolnym rogu obrazu napis w czarnym kolorze: AD. 2019.
Na stronie tylnej obrazu, na brzegu płótna odręczny wpis wykonany czarnym markerem: „wzorowany na wcześniejszym”, „technika akryl”, „100×70”. Na krośnie odręczny wpis w gwarze śląskiej, wykonany czarnym markerem: „młody utoplec łobleczony na czerwono” i „warzył też kawa pod Kopcem”. W lewym górnym rogu, pod krosnem, na płótnie odręczny wpis wykonany czarnym markerem: „Utoplec spod Kopca”, „czÿrwōno magiera”, „pinxit Roman Nyga”, „2019”.
Utopce to jedne z najbardziej rozpoznawalnych postaci śląskiej demonologii. Jest kilka hipotez o ich pochodzeniu. Pierwsza kreśli ich jako anioły strącone z nieba przez Boga, które swój upadek z wysokości skończyły w ziemskich zbiornikach wodnych, dzięki czemu uratowały się przed piekłem. Następna koncepcja mówi o tym, że utopce to dusze pokutujących, z kolei inna łączy je z tymi, którzy z zamysłem lub pechowo utopili się.
Bieruń i jego okolice, zwane Żabim Kątem, są od dawna domem utopców. Wśród mieszkańców tych ziemi krąży wiele opowieści i historii, których bohaterem jest ta postać.
Skarbnicą wiedzy o utopcu jest autor obrazu, Roman Nyga. Artysta plastyk urodził się w Bieruniu Starym na Górnym Śląsku w 1938 roku. Pochodzi z wielopokoleniowej rodziny artystów. W latach 1956–1962 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie na Wydziale Malarstwa w pracowni prof. Wacława Taranczewskiego. Uprawia malarstwo sztalugowe i jest autorem polichromii, mozaik i projektów witraży w wielu kościołach. Był współzałożycielem powstałej w 1964 roku Grupy Twórców ARKAT i wciąż działającej międzynarodowej Grupy RAR. Członek ZPAP (Katowice) i BBK (Kolonia). Miał liczne wystawy w kraju i zagranicą. Ilustrator wielu książek, między innymi dwóch dotyczących śląskich wierzeń ludowych – „Duchy i duszki Bojszowskie” (Alojzy Lysko, 1992) i „Stworoki Śląskie” (Eugeniusz Zaczyk i Roman Nyga, 1994). Spod jego ręki wyszedł projekt studni mieszczącej się na bieruńskim rynku oraz usytuowanych na niej rzeźb utopców.
Menu
Menu
