Sztandar Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”
ze Smardzowic

Towarzystwo Gimnastyczne Sokół było jedną z ważniejszych organizacji polskich, działających od II poł. XIX w. Celem organizacji było propagowanie kultury fizycznej i osobistej poprzez uprawianie ćwiczeń sportowych, zwłaszcza gimnastyki. Jednakże, co ważniejsze, swoją działalnością organizacja ta sprzyjała rozwojowi patriotycznemu, oświatowemu i społecznemu swoich członków.

Początki Towarzystwa wiążą się z osobą Mirosława Tyrsza, który w 1862 założył pierwsze gniazdo w Czechach, dokładniej w Pradze. Pierwszą polską placówkę „Sokoła” powołano do życia we Lwowie w 1867 r. Następne koła powstawały na terenie Galicji w latach 80. XIX w. Pod zaborem pruskim TG „Sokół” poczęło działać w ostatnich latach XIX wieku, z kolei w zaborze rosyjskim legalnie towarzystwo działało tylko nieco ponad rok od 1905 r.

Na Górnym Śląsku pierwsze gniazda zakładane były odpowiednio w Bytomiu (1895), Katowicach (1896) i Roździeniu (1898). Pod koniec roku 1919 do okręgu mysłowickiego Dzielnicy Śląska PTG „Sokół” należały z naszego regionu placówki ze Starego Bierunia, Chełmu Śląskiego i Lędzin. W roku 1920 przybyły gniazda z Nowego Bierunia i Imielina, z kolei gniazdo lędzińskie zaprzestało działalności, a nowe powstało w Smardzowicach.

Na awersie płata, na karmazynowym tle, srebrny sokół w locie, trzymający w szponach hantle. Wokół sokoła układające się w obwód słowa, wyszyte złotą nicią: „Towarzystwo Gimn. Sokół” (nad) i „W Smardzowicach” (pod). Pod sokołem oraz we wszystkich rogach umieszczono po dwie gałązki laurowe, w kolorach zielonym i ciemnozielonym. W lewym dolnym rogu, pośród gałązek laurowych w kolorze złotym wyszyto rok 1923, w prawym dolnym rogu rok 1938.

Całość płata obszyta wzorzystą taśmą o złotej barwie. Z trzech stron płat posiada frędzle w kolorze ciemnozłotym, do czwartej krawędzi doszyto 11 obręczy do zawieszenia sztandaru na drzewcu. Do górnej taśmy, na stronie z wizerunkiem sokoła, doszyto współcześnie cztery prostokątne skrawki materiału koloru granatowego.

Rewers z przedstawieniem Matki Boskiej Piekarskiej z Dzieciątkiem Jezus na błękitnym tle. Maryja w płaszczu koloru niebieskiego, ze środkiem koloru purpurowego; na lewej ręce trzyma Jezusa, w prawej dłoni dzierży jabłko królewskie. Jezus ubrany w szatę koloru różowego, jego lewa dłoń położona na ewangeliarzu, prawa ręka uniesiona w geście błogosławieństwa. Obie postacie w złotych koronach, przyozdobionych różnej wielkości kryształkami w odcieniach: zieleni, czerwieni i różu. Sylwetki Maryi i Jezusa zamknięte w dolnej części esowatymi łodyżkami kwiatów lilii, a na sylwetkach wyszyte dwa kontury półksiężyca. Nad głowami w kolorze złotym napis „Królowo Piekarska”, pod spodem „Módl się za nami!”. W czterech narożnikach awersu wyszyte skręcone kwiaty lilii w odcieniach czerwieni i różu, o jasnozielonych listkach.

Autor:

Zofia Różok

Przedmiot

Sztandar Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”
ze Smardzowic

Czas i miejsce powstania

Smardzowice (Lędziny), 1938 r.

Wymiary

wys. 101 cm, szer. 98 cm

Materiał

tafta, jedwab, bajorek, metal

Technika

haft, szycie

Stan

dobry

Nr inwentarzowy

MMB/H/36/1

Pochodzenie

dar do zbiorów historycznych
Skip to content